PROJEKT PO AKTUALIZACJI
Ekomuzeum Doliny Warty i Puszczy Pyzdrskiej
Celem utworzenia Ekomuzeum jest ratowanie i udostępnianie mieszkańcom i zwiedzającym walorów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych wchodzących w skład Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego i Puszczy Pyzdrskiej. Ekomuzeum to nie tradycyjne muzeum, lecz licznie rozmieszczone w terenie niewielkie obiekty architektoniczne jak np.: przystanki autobusowe łączące funkcję edukacyjną z użytkową zwane „przystankami muzeum”, plansze opisowe, ścieżki dydaktyczne dostępne o dowolnej porze dla zainteresowanych a także liczne masowe wydarzenia kulturalne i edukacyjne. Pod nazwą Ekomuzeum rozumie się czynną, a nie bierną, formę ratowania dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego jako dwóch nierozłącznych elementów. Ratowanie polegać będzie głównie na edukowaniu i udostępnianiu lokalnego dziedzictwa w sposób kontrolowany jak największej grupie mieszkańców oraz osób z zewnątrz. Działania edukacyjne zmierzać będą do utrwalenia w mieszkańcach poczucia dumy z zamieszkiwania w niezwykłej krainie geograficznej, co skutkować będzie wzrostem odpowiedzialności za stan dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. W ramach projektu zaplanowano pokryć obszar Ekomuzeum siecią rozmieszczonych punktowo w terenie licznych atrakcji objaśniających i pokazujących walory przyrodnicze i kulturowe, organizować zdarzenia i inne działania integracyjne dla mieszkańców i turystów, a także prowadzić działania dokumentacyjne i promocyjne. Docelowo powstanie nowy REGION TURYSTYCZNY „PUSZCZA PYZDRSKA” skupiony na unikalnych atrakcjach przyrodniczych (nieuregulowana rzeka, bagna, ruchome wydmy, rzadkie ptaki, naturalny krajobraz, tradycyjne gospodarstwa z mozaiką upraw) i kulturowych (dawne osady, stanowiska archeologiczne, zabytkowe miasteczka, klasztory, kościoły, pałace, placówki muzealne, miejsca „widma” jak dawne cmentarze i wsie, własny styl architektoniczny, folklor – własny dizajn dla przedmiotów użytkowych i ozdobnych, miejsca bitew, regionalna kuchnia).
Ekomuzeum obejmuje peryferyjną krainę geograficzną położoną w południowo wschodniej Wielkopolsce. W skład obszaru wchodzi Dolina Warty chroniona w granicach Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego i obszaru NATURA 2000 oraz przylegająca od południa i wschodu historyczna Puszcza Pyzdrska. Administracyjnie obszar podzielony jest na 16 gmin (Blizanów, Ceków Kolonia, Chocz, Gizałki, Golina, Grodziec, Lądek, Malanów, Mycielin, Pyzdry, Rychwał, Rzgów, Stare Miasto, Stawiszyn, Tuliszków i Zagórów) położonych w 6 powiatach (Września, Pleszew, Kalisz, Turek, Konin, Słupca). Na powyższym obszarze działa także 6 Lokalnych Grup Działania. Peryferyjność położenia Ekomuzeum pogłębia fakt, że żadna ze stolic powiatowych nie znajduje się na jego obszarze, który dodatkowo pozbawiony jest znaczących zakładów przemysłowych a większość mieszkańców utrzymuje się z pracy w niskotowarowym rolnictwie lub migruje sezonowo za pracą do dużych miast i za granicę. Pomimo sztucznego administracyjnego rozbicia obszar posiada wyraźną spójność geograficzną, przyrodniczą i kulturową. Naturalne granice Ekomuzeum wytyczają od zachodu, północy i wschodu doliny rzek: Prosny, Warty i Powy, a od południa granica lasów biegnąca powyżej Kalisza. Krajobraz obszaru ukształtowali w największym stopniu osadnicy olęderscy i charakteryzuje go mozaika lasów, pól i łąk pośród których są rozsiane, lecz wkomponowane w krajobraz, olęderskie zagrody. Całość utkana jest skomplikowaną siecią kanałów irygacyjnych i polnych dróg. Krajobraz urozmaicają liczne wydmy. Najpotężniejsze z nich rozciągają się pomiędzy wsiami Stara Ciświca i Lądek. Znajduje się na nich wieża widokowa z panoramą na lasy Puszczy Pyzdrskiej. Puszcza obfituje w liczne bagna, z których największe znajdują się w dolinie Czarnej Strugi. Spójność przyrodnicza wynika ze zdecydowanie większego, niż ma to miejsce na obszarach przyległych, bogactwa dziedzictwa przyrodniczego. W dolinie Warty, dzięki istnieniu rozległych zalewowych łąk, znajduje się ostoja ptactwa wodno – błotnego będąca obok Bagien Biebrzańskich, doliny Narwi i okolic Słońska głównym obszarem gniazdowania tych ptaków w Polsce i w Europie. Puszcza Pyzdrska to spory kompleks leśny o łącznej powierzchni ok. 20000 ha. Lasy i łąki Ekomuzeum kryją w sobie unikalne okazy flory m.in. łąki słonolubne koło wsi Trzcianki, największe w Polsce skupisko paproci o nazwie Długosz Królewski na Ciświckim Bagnie, naturalne lasy łęgowe nad piękną nieuregulowaną rzeczką Bawół, czy okazy dębów o obwodach ponad 7 metrów w Grodźcu i Kotwasicach. Spójność kulturowa obszaru (na tle obszarów przyległych) wynika w głównym stopniu z zachowania na całym obszarze bogatego dziedzictwa architektury ludowej. Szczególnym wyróżnikiem obszaru są „domy z żelaza” czyli wybudowane z darniowej rudy żelaza. Na obszarze Ekomuzeum występuje największe w Polsce, a może i w Europie, skupisko budynków postawionych z tego budulca. Zdaniem naukowców to unikatowe budownictwo zasługuje na wpisanie na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Architektura ludowa obszaru posiada cechy wspólne wyrażające się stosowaniem lokalnego budulca, proporcjami brył budynków, kształtem okien i drzwi oraz charakterystycznymi detalami zdobniczymi, które będą w przyszłości stanowiły podstawę do definiowania własnego stylu architektonicznego. Wśród mieszkańców obszaru, bardziej izolowanego niż obszary przyległe, zachowały się tradycyjne zawody, umiejętności i zwyczaje. Zaliczyć do nich można m.in. jedyną w Wielkopolsce tradycyjną pracownię garncarską czy zwyczaje związane z tradycyjnym wypasem gęsi i krów na wspólnotach gruntowych. Na obrzeżach Ekomuzeum istnieją ciekawe osady, klasztory i miasteczka o rodowodzie średniowiecznym. W średniowieczu był to obszar zagospodarowany rolniczo głównie po obrzeżach w dolinach rzek i na północ od Kalisza. Penetracja gospodarcza obszaru przebiegała przy trakcie biegnącym wzdłuż Prosny, który łączył Kalisz przez Pyzdry do Poznania i Gniezna oraz przy trakcie okrążającym wschodni skraj Ekomuzeum, który łączył Kalisz z Kruszwicą przez Konin. Środek obszaru zajmowanego przez kompleksy leśne oraz bagna przecinał prowadzący wzdłuż Czarnej Strugi trakt łączący Stawiszyn z Lądkiem, z którego dokonywano penetracji gospodarczej idącej w głąb Puszczy Pyzdrskiej. Centrum puszczy było obszarem o niesprzyjających warunkach dla rozwoju rolnictwa ze względu na słabe ziemie lub bagna. Dopiero w XVIII wieku właściciele ziemscy oraz miasto Pyzdry, by zagospodarować lasy i bagna puszczy oraz tereny zalewowe Doliny Warty, zaczęli sprowadzać osadników olęderskich przeważnie o wyznaniu ewangelickim pochodzących głównie z ówczesnych Niemiec. Powodem sprowadzania osadników była chęć podniesienia dochodów. Osadnicy zawierali umowy z właścicielem ziemi, które określały wysokość czynszu oraz gwarantowały im wolność osobistą. Wsie olęderskie miały własny samorząd, osadnicy korzystali z wolności handlu oraz swobody wyznaniowej, co w okresie silnych zależności pańszczyźnianych pozostałych chłopów miało ogromne znaczenie. Dzięki tym przywilejom osadnicy potrafili zamienić największe nieużytki w kwitnące osady. Olędrzy wykarczowali i osuszyli ok. 50% puszczy i doliny Warty tworząc 50 wsi z własnymi kościołami, szkołami i cmentarzami. Rozwój tej wspólnoty brutalnie przerwała II wojna światowa. Olędrzy, którzy uznali Dolinę Warty i Puszczę Pyzdrską za swoją małą ojczyznę i zgodnie współżyli ze swoimi polskimi sąsiadami zostali nagle poddani ideologicznej presji dwóch totalitarnych systemów politycznych. Hitlerowcy uznali ich za obywateli niemieckich z wszelkimi płynącymi z tego faktu konsekwencjami (pobór do Wermachtu, przywileje przy obsadzaniu stanowisk, zachęcanie do przejmowania polskich gospodarstw, wyższe kartki na żywność). Gdy wojna zaczęła dobiegać końca i zbliżała się armia czerwona ok. połowy olędrów w obawie przed Rosjanami wyjechało do Niemiec. Pozostali ci, którzy nie wierzyli propagandzie hitlerowskiej zapowiadającej, iż jeśli zostaną to staną się ofiarami represji. Jednak władza komunistyczna zarekwirowała ich majątki i dokonała wysiedleń pozbawiając olędrów obywatelstwa polskiego. W efekcie prawie wszyscy olędrzy wyjechali. Miejsce po nich częściowo zajęli ich polscy sąsiedzi, lecz wiele wsi się wyludniło; część pól zalesiono, a część uległa ponownemu zabagnieniu. Obszar przeżył wyraźny regres gospodarczy, lecz paradoksalnie dzięki temu uratowało się dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe oraz olęderski krajobraz.
Aktualnie obszar Ekomuzeum przeżywa rosnące zainteresowanie ze strony naukowców, mediów, środowisk opiniotwórczych i pierwszych turystów – odkrywców, co jest doskonałym wyjściem dla rozwoju ekonomicznego w oparciu o ekoturystykę. Zagrożeniem dla tożsamości obszaru jest niedostateczny poziom wiedzy mieszkańców na temat jego wartości przyrodniczych i kulturowych. Pilnie trzeba zrealizować działania, które pokażą mieszkańcom, że przyroda i kultura mogą być ważne dla rozwoju gospodarczego oraz, że to co nowe nie musi być sprzeczne ze starym, lecz może być sukcesywną kontynuacją. W chwili obecnej trwają, prowadzone przez lokalne organizacje pozarządowe, działania nad inwentaryzacją posiadanych zasobów kulturowych oraz działania edukacyjne dla mieszkańców. Udało się wskrzesić do życia nazwę „Puszcza Pyzdrska”, która spotkała się z akceptacją większości mieszkańców. Jeszcze pięć lat temu panowało powszechne przekonanie, iż zamieszkiwany teren jest nieciekawy i bez znaczenia. Aktualnie w mieszkańcach narasta poczucie dumy z zamieszkiwania w ciekawej krainie geograficznej. Udało się utworzyć Lokalną Organizację Turystyczną „Puszcza Pyzdrska”, która skupia lokalnych pasjonatów oraz pierwsze 4 gminy z 4 powiatów nigdy wcześniej nie współpracujących. Powoli wzrasta wiedza, że na obszarach nie mających szans na rozwój przemysłu, z racji peryferyjnego położenia, skromnych zasobów naturalnych i kadrowych, decyzja o zachowaniu walorów przyrodniczych i kulturowych oraz ich wykorzystaniu w turystyce jest jedynym racjonalnym przedsięwzięciem strategicznym, bowiem ilość miejsc pracy w rolnictwie kurczy się.
Utworzenie Ekomuzeum Doliny Warty i Puszczy Pyzdrskiej, dzięki opisaniu i oznaczeniu w terenie nieznanych wcześniej atrakcji turystycznych a następnie ich promowaniu, przyczyni się do rozwoju turystyki kwalifikowanej. Rozwój turystyki wzmocnią a także będą tego wzrostu beneficjentami istniejące już w chwili obecnej placówki muzealne np. Muzeum Ziemi Pyzdrskiej, edukacyjne np. Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Lądzie oraz udostępniane zwiedzającym uznane zabytki kultury i przyrody takie jak m.in: klasztor Pocysterski w Lądzie, park w Grodźcu, klasztor Pofranciszkański w Pyzdrach, pałac i park w Ciążeniu oraz Kościoły o rodowodzie romańskim w Królikowie i Starym Mieście.
Instytucją wdrażającą projekt jest Lokalna Organizacja Turystyczna „Puszcza Pyzdrska”. Partnerem strategicznym przy tworzeniu „Ekomuzeum Doliny Warty I Puszczy Pyzdrskiej” zapewniającym wsparcie merytoryczne i finansowe w wysokości minimum 50% kosztów jest Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego.
Do udziału w projekcie zaproszone są wszystkie zainteresowane podmioty prawne i osoby fizyczne.
Planowane działania przy tworzeniu Ekomuzeum
ETAP I
rok 2014
1. Wybudowanie przystanku muzeum w Grabinie.
2. Wybudowanie przystanku muzeum w Rzgowie.
3. Rewitalizacja przystanku muzeum w Borzykowie.
4. Zamontowanie plansz edukacyjnych w Choczu i Grodźcu.
ETAP II
rok 2015
- 1.Rewitalizacja 20 cmentarzy ewangelickich położonych na terenie Ekomuzeum połączone z sadzeniem tzw . „ogrodów pamięci” – 40000 zł.
Każdy cmentarz będzie odkrzaczony. W przypadku zniszczenia głównego krzyża, co ma miejsce w przypadku większości nekropolii, postawiony zostanie nowy krzyż drewniany o wysokości minimum 4 metry. Dojazd oznakowany będzie minimum jednym drogowskazem. Na miejscu postawiona będzie plansza opisującą historię miejsca oraz walory przyrodnicze i kulturowe. Ogród pamięci tworzyć będą sadzone jako symbol pamięci pojedyncze drzewa głównie dęby w miejsce po uschniętym dawnym drzewostanie.
Cmentarze ewangelickie są trwałym elementem krajobrazu oraz najbardziej widoczną pamiątką po olędrach. Przyjeżdżają na nie dawni mieszkańcy i ich potomkowie z całego świata. Rewitalizacja cmentarzy pomoże zabliźnić rany w pamięci olędrów o krzywdzie jaka ich spotkała po wojnie oraz zachęci do częstszych przyjazdów w celach podtrzymania pamięci z miejscem pochodzenia. Także dla polskich turystów cmentarze olęderskie ze względu na swoje pochodzenie, stary drzewostan, usytuowanie często w lesie i pewien tajemniczy klimat, są miejscem ciekawym i wartym obejrzenia.
2. Opracowanie merytoryczne, graficzne i przetłumaczenie na język niemiecki dwujęzycznego folderu opisującego walory przyrodnicze i kulturowe Ekomuzeum. Wydanie folderu format A4, 12 stron, pełen kolor, nakład 5000 szt. Koszt łączny 10000 zł.
3. Przygotowanie i przeprowadzenie zdarzenia „Bliskie zapomniane”.
Będzie to cykliczna impreza o zasięgu Wielkopolskim pokazująca potencjał przyrodniczy i kulturowy obszaru Ekomuzeum adresowana głównie do uczniów, kół PTTK, mieszkańców i wszystkich zainteresowanych. Planowany termin realizacji to 3 weekend kwietnia, czerwca lub września. Partnerem strategicznym strategicznym zdarzenia dla LOT PP będzie Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego. Pierwsze zdarzenie „Bliskie zapomniane” odbędzie się w Lądzie a następne kolejno w innych miejscach na terenie Ekomuzeum. W ramach zdarzenia zaplanowano następujące działania:
a) konkursy z wiedzy o Ekomuzeum. Nagrodami dla zwycięzców w konkursach będą koszulki z logiem Ekomuzeum (150 szt po 35 zł). Łącznie koszt nagród wyniesie 6250 zł.
b) promocja lokalnej kuchni poprzez przygotowanie lokalnych potraw dla uczestników zdarzenia przez Koła Gospodyń Wiejskich za kwotę 3000 zł.
c) wystawa fotograficzna o tematyce „Człowiek kultura i przyroda” otwarta w Lądzie podczas zdarzenia o łącznym koszcie 3350 zł. Wystawa o charakterze mobilnym odwiedzać będzie placówki kulturalne i edukacyjne obszaru Ekomuzeum.
d) promocja zdarzenia w formie plakatów – 1500 zł. oraz poprzez internet.
e) obsługa zdarzenia (scena, nagłośnienie, sprzątanie, sanitariaty itp.). Koszt łączny 3000 zł.
Trwają obecnie ustalenia, by zdarzeniu towarzyszyły: ogólnopolski festiwal filmowy „Widma” o tematyce nawiązującej do charakteru imprezy, etnoplener „Dizajn na ludowo”z warsztatami na temat wykorzystania motywów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych we wzornictwie użytkowym; heppening „Poznaj swego stracha” pokazujący i rozwijający tradycję typowych w wiejskim pejzażu strachów polnych; impreza „Przegląd talentów Puszczy Pyzdrskiej” oraz rajdy rowerowe, piesze i wodne. Koszt łączny tych wydarzeń wyniesie 60000 zł.
4. Wybudowanie 3 przystanków muzeów. Koszt łączny 48000 zł.
5. Oznakowanie 10 planszami – witaczami symbolicznych granic Ekomuzeum. Koszt łączny 25000 zł.
ETAP III
rok 2016
Zaplanowane działania:
1. Opracowanie merytoryczne, graficzne, przetłumaczenie na język niemiecki i wydanie dwujęzycznego albumu przedstawiającego dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe Ekomuzem. Koszt łączny 60000 zł.
2. Nagrody dla uczestników zdarzenia „Bliskie zapomniane”. Koszt łączny 5000 zł.
3. Przygotowanie lokalnych potraw dla uczestników zdarzenia – 4000 zł
4. Obsługa zdarzenia. Koszt łączny 4000zł
5. Imprezy wchodzące w skład zdarzenia „Bliskie zapomniane”: „Widma”, „Dizajn na ludowo”, „Przegląd talentów Puszczy Pyzdrskiej”, „Galeria strachów” oraz rajdy turystyczne- 65000zł
6. Prace pielęgnacyjne celem utrwalenia olęderskiego krajobrazu (sadzenie szpalerów wierzbowych) . Koszt łączny sadzonek i robocizny 5000 zł.
7. Oznakowanie planszami min.8 parkingów leśnych i innych wartościowych miejsc w miejscach najbardziej uczęszczanych przez turystów. Koszt łączny 40000 zł.
8. Rewitalizacja kolejnych 20 cmentarzy wraz z założeniem „ogrodów pamięci”. Koszt łączny 40000 zł.
9. Wybudowanie 3 przystanków muzeów – 48000 zł
ETAP IV
rok 2017
Zaplanowane działania
1. Zaprojektowanie i wykonanie 3 czatowni na terenie NPK. Czatownie służyć będą wszystkim zainteresowanym obserwacją ptaków, zwierząt i krajobrazu. Koszt łączny 90000 zł.
2. Zaprojektowanie i wykonanie ścieżki po kładkach na terenie Ciświckigo bagna. Koszt łączny 30000 zł.
3. Prace nad utrwaleniem olęderskiego krajobrazu. Koszt łączny 10000 zł.
4. Nagrody dla uczestników zdarzenia „Bliskie zapomniane”. Koszt łączny 5000 zł.
5.Przygotowanie lokalnych potraw dla uczestników zdarzenia – 5000 zł
6. Obsługa zdarzenia. Koszt łączny 4000zł
7. Imprezy wchodzące w skład zdarzenia: „Widma”, „Dizajn na ludowo” , „Talenty Puszczy Pyzdrskiej”, „Galeria strachów” oraz rajdy turystyczne. Koszt łączny 70000 zł
8. Wykonanie filmu o dziedzictwie przyrodniczym i kulturowym Ekomuzeum. Koszt łączny
filmu 70000 zł.
ETAP V
rok 2018
Zaplanowane działania
1. Wytyczenie i zbudowanie 10 ścieżek dydaktycznych. Koszt łączny 50000 zł:
a/ ścieżka kulturowo przyrodnicza „Grodzisko”. Ścieżka umożliwi poznanie liczącego 2500 lat grodziska pierścieniowego z czasów Kultury Łużyckiej. Grodzisko jest zachowane w bardzo dobrym stanie a dawne wały obronne dochodzą do 6 metrów wysokości. Na terenie grodziska odkryto ślady najstarszych domów w Wielkopolsce. Po drodze do grodziska i idąc dalej do wału przeciwpowodziowego a następnie wałem do wsi Modlica można obserwować łąki zalewowe oraz ptaki wodno błotne. Na ścieżce, by była dostępna przez większą część roku, zostanie wybudowana kładka o długości minimum 15 metrów (by przejść dawną fosę). Podczas powodzi ścieżka jest zalana. Początek ścieżki obok przystanku autobusowego we wsi Zamość.
b/ ścieżka kulturowo przyrodnicza „Żydowskie Groby”. Ścieżka prowadzi do pozostałości cmentarza żydowskiego we wsi Walga oraz na cenne przyrodniczo łąki trzęślicowe. Początek ścieżki na parkingu obok mostu.
c/ ścieżka przyrodnicza „Łąki Pyzdrskie”. Ścieżka pokazuje najcenniejsze przyrodniczo łąki gdzie występuje m.in. roślinność słonolubna. Na łąkach zobaczyć można ponadto ptaki siewkowate i żurawie. Początek ścieżki na parkingu obok leśniczówki Benewicze.
d/ ścieżka przyrodnicza „Białe Góry”. Ścieżka pokazuje ruchome wydmy położone na południe od Pietrzykowa. Na łąkach zobaczyć można ptaki siewkowate. Początek ścieżki na polnej drodze kierującej się z Pietrzykowa na południe. Podczas powodzi ścieżka zalana..
e/ ścieżka przyrodnicza „Tarnowiec”. Ścieżka prowadzi poprzez zalewowe łąki do byłej wsi Tarnowiec a wraca poprzez lasy m.in. łęgowe. Możliwość obserwacji różnorodnych łąk, ptaków typowych dla NPK oraz śladów żerowania bobrów. Początek ścieżki obok schroniska „Chatka ornitologa”. Podczas powodzi ścieżka zalana.
f/ ścieżka przyrodnicza „Krzynica”. Ścieżka jest rewitalizacją ścieżki powstałej wcześniej. Nowymi elementami są kładka o długości minimum 30 metrów biegnąca przez najbardziej podmokły odcinek drogi tuż przed lasem na Krzynicy i czatownia na skraju lasu „Socznia”. Podczas powodzi ścieżka zalana.
g/ ścieżka kulturowo przyrodnicza „Orlina Wielka”. Ścieżka pokazuje kantorówkę w Orlinie Dużej i usytuowany obok cmentarz ewangelicki, pozostałości po kolejce wąskotorowej a także lasy i wydmy na terenie dawnej wsi Orlina Wielka. Początek ścieżki obok kantorówki.
h/ ścieżka przyrodniczo krajobrazowa „Bukowa Góra”. Ścieżka prowadzi do szlaku po kładkach przez Ciświckie Bagno a następnie na Bukową Górę gdzie znajduje się wieża widokowa. Początek szlaku w Ciświcy Starej
i/ ścieżka kulturowo przyrodnicza „Stary Borowiec”. Ścieżka pokazuje malowniczy las olchowy w dolinie rzeczki Bawół, pozostałości olęderskiej wsi Stary Borowiec (domy, szkoła, cmentarz). Początek ścieżki we wsi Stara Huta.
j/ ścieżka przyrodniczo kulturowa „Park Grodziecki”. Ścieżka pokazuje pomnikowe drzewa w parku obok pałacu w Grodźcu. Początek ścieżki na parkingu obok kościoła.
2. Prace nad utrwalaniem olęderskiego krajobrazu. Koszt łączny 10000 zł.
3. Nagrody dla uczestników zdarzenia „Bliskie zapomniane”. Koszt łączny 5000 zł.
4. Przygotowanie lokalnych potraw dla uczestników zdarzenia – 5000 zł
5. Obsługa zdarzenia. Koszt łączny 5000zł
6. Imprezy wchodzące w skład zdarzenia: „Widma”, „Dizajn na ludowo”, „Przegląd talentów Puszczy Pyzdrskiej”, Galeria strachów” oraz rajdy turystyczne. Koszt łączny 75000zł.
7. Opracowanie i wydanie przewodnika o walorach przyrodniczych i kulturowych Ekomuzeum. Koszt łączny 30000 zł.
8. Wybudowanie 3 przystanków muzeów – 48000 zł
9. Oznakowanie planszami wartościowych miejsc odwiedzanych przez turystów – koszt łączny – 40000 zł
10. Opracowanie i wydanie mapy Ekomuzeum w nakładzie 5000 szt – koszt łączny 13000 zł
Pyzdry, dnia 3 czerwca 2014
